hoe de oudste tabakszaak van België evolueerde tot
beste Belgische whiskyshop.
“Welkom bij Huis Windels, de oudste tabakszaak van België en in 2020 bekroond tot beste Belgische whiskyshop!”
Open de website van Huis Windels, een van de Mechelse culishopmonumenten, en je leest deze welkomzin. Eigenlijk een perfecte samenvatting van de essentie van deze 150-jarige culishop.
Maar achter deze korte omschrijving schuilt ook het verhaal van 5 generaties ondernemerschap en de ingrediënten die daar bij horen: doorzetting en passie, métier en klantgerichtheid, en vooral … schakelen en aanpassen!
Een en ander blijkt duidelijk uit het gesprek dat Culishopping onlangs had met zaakvoerster Catherine Windels.
Wie vandaag de Windels-winkel aan de statige IJzerenleen in Mechelen voor het eerst binnenstapt, wordt geconfronteerd met een rijk en gediversifieerd aanbod aan spirits.
Daarnaast enkele producten uit andere branches: bieren, kaarsen, drankaccessoires.
Maar nauwelijks een spoor van het product waarvoor Windels-fans al 150 jaar lang naar het Mechelse stadscentrum trekken.
Naar een tabakswinkel met ooit in het achterhuis een heuse sigarenfabriek.
Rookwaren zitten sinds 1 april 2025 bij Windels verborgen achter kastdeuren.
En de humidor waar menig liefhebber geïntroduceerd werd in de wereld van de betere sigaar, gaat verborgen achter valse muurpanelen.
We weten allemaal dat deze maatregelen opgelegd worden door de overheid in haar soms weinig genuanceerde strijd tegen het tabaksverbruik.
Wetten die Catherine Windels nog niet zo lang geleden verplichtten tot drastische ingrepen.
“Naast de noodzakelijke aanpassingen wat betreft winkelinrichting, hebben we ook de bedrijfsresultaten van de voorbije jaren grondig geëvalueerd,” verduidelijkt Catherine.
“Daarbij heb ik zelf moeten inzien dat ons omzetcijfer niet allesbepalend is voor het voortbestaan van onze zaak.”
Een omzetcijfer in grote mate mee bepaald door de sigarettenverkoop die heel wat klanten naar de winkel lokte.
“Veel volk over de winkelvloer maar de opbrengst van die sigarettenverkoop stond niet in verhouding tot de omzet. Daarvoor werd de winstmarge te fel onder druk gezet door de hoge kosten die de sigarettenverkoop met zich meebracht als gevolg van allerlei regels i.v.m. verpakking en uitstalling van sigaretten. En die met de regelmaat van een klok aangepast moesten worden aan weer nieuwe voorschriften.”
Toen de nieuwe drastische maatregelen van 1 april 2025 inzake verkoop en uitstalling van rookwaren werden afgekondigd, nam Catherine een drastische beslissing: geen sigarettenverkoop meer bij Windels!
Een beslissing die zonder meer beschouwd kan worden als één van de mijlpalen in de 150-jarige historiek van Huis Windels!
Op de historische tijdlijn van Huis Windels vinden we nog enkele mijlpalen en omschakelingsmomenten.
Dus gaan we met de huidige zaakvoerster eerst ‘back in time’.
De eerste mijlpaal is uiteraard het stichtingsjaar 1875 toen August Windels aan de IJzerenleen zijn eerste klanten binnenliet.
“Waarschijnlijk was het niet mijn bet-overgrootvader maar eerder mijn bet-overgrootmoeder die de eerste honneurs waarnam want zij nam de winkel voor haar rekening. August had zijn handen vol met de sigarenproductie in het ruime achterhuis dat uitgaf in de Begijnenstraat en met het bezoeken van particuliere klanten verspreid over zowat heel België”, verduidelijkt Catherine de situatie anno 1875.
“Het is trouwens opvallend dat vrouwen aardig hun woordje hebben meegepraat wanneer het belang van Huis Windels op het spel stond. Catherina Holvoet werd in die zin ‘opgevolgd’ door haar schoondochter Adrienne Deltour, echtgenote van August Windels Junior”, voegt Catherine er nog fijntjes aan toe.
En daarbovenop vermelden wij graag de twee sterke dames van de laatste 60 jaar: Anne Deltour en haar dochter, onze gesprekspartner, Catherine.
In 1925, precies 100 jaar geleden en even precies 50 jaar na de opstart van Huis Windels, volgt zoon August junior zijn vader op.
En net als zijn vader slaagt hij er in de tabakhandel van Huis Windels verder uit te bouwen en dat zowel wat betreft productiecijfers als het particuliere klantenbestand.
Ondertussen groeide ook de populariteit van de winkel bij de Mechelse tabaksliefhebber.
“Vergeet niet dat er in die tijd heel wat lokale concurrentie bestond”, merkt Catherine Windels op. “Elk dorp en elke stadsbuurt had destijds op zijn minst één tabakszaak waar de liefhebber van sigaren, pijpen en losse tabak zijn voorraad kon opslaan.
Roken was een alledaagse gewoonte en werd vaak geassocieerd met sociale status en mannelijkheid."
Toen August junior zijn vader opvolgde in 1925 was ondertussen ook de opmars van de sigaret begonnen.
Amerikaanse en Engelse militairen zouden hierin tussen en na de wereldoorlogen een grote rol spelen.
“Het was dan ook logisch dat zowel mijn overgrootvader als grootoom Felix Windels in de winkel maar wat graag plaats maakten voor de sigaret”, aldus Catherine.
Zo belanden we halverwege de 20ste eeuw bij Felix Windels, zoon van August junior, als nieuwe zaakvoerder van Huis Windels.
Felix zou echter minder lang aan het hoofd van het familiebedrijf staan dan zijn twee voorouders. Hij bleef immers ongehuwd en kinderloos.
In 1963, geeft hij de fakkel door aan zijn neef Karel Windels, Catherine's vader.
Karel Windels en zijn vrouw Anne Deltour, de ouders van Catherine dus, blijven in eerste instantie trouw aan de strategie van hun voorgangers: het combineren van een bloeiende sigarenproductie en het uitbaten van een even succesvolle speciaalzaak in rookwaren.
“Eigenlijk hebben de eerste generaties de krijtlijnen getekend van het familiale bedrijfsbeleid: kwalitatief hoogstaande producten leveren aan klanten die het genot bij het roken van een sigaartje of een pijp wisten te appreciëren. Een klantenprofiel dat niet alleen kwaliteit maar ook een persoonlijke service verlangt. En dat is ook vandaag nog onze missie!”, aldus Catherine.
Gedurende een kleine twee decennia volgen Karel en Anne trouw het strategisch plan van de vorige generaties.
Ondertussen gebeurde de sigarenproductie wel volledig machinaal en werden nieuwere productietrends geadopteerd.
Zoals het matteren van sigaren (waarbij de sigaar een matter uitzicht) krijgt en het machinaal etiketteren van de sigaar waarvoor een eigen drukmachine werd gebruikt.
Handig wanneer je hoofdzakelijk huismerken fabriceert.
“Ik zie het nog allemaal voor mijn ogen gebeuren,” mijmert Catherine. “Als jong meisje liep ik in het atelier rond op zoek naar allerlei klusjes. Maar uiteindelijk moet de nostalgie het afleggen tegen de steeds sneller veranderende realiteit.”
En inderdaad … de productie- en arbeidskost gaat van langsom zwaarder wegen op het bedrijfsresultaat en Karel beslist uiteindelijk om de sigarenproductie, iets meer dan 100 jaar eerder opgestart door August Windels senior, stop te zetten.
We schrijven ondertussen 1983, een nieuwe mijlpaal in het verhaal van Huis Windels.
De machines draaien niet meer in het atelier aan de Begijnenstraat.
Maar de verkoop van eigen huismerken zoals Mechelse Kantjes, Sprietjes, Favoritas en Oud Mechelen Nina’s en Corona’s gaat onverminderd verder.
De klanten van Huis Windels zijn nog altijd meer dan tevreden over hun sigaar(tje).
Alleen worden ze vanaf dan in onderaanneming gemaakt door Vandermarliere in Zwevegem.
Naast de huismerken verkoopt Huis Windels trouwens ook sigaren van het haast legendarische Nederlandse merk De Olifant (inmiddels ook in West-Vlaamse handen).
Ondertussen wordt het van langsom duidelijker dat alles wat met rookwaren te maken heeft onder vuur wordt genomen door gezondheidsorganisaties in zowat alle Europese landen.
Wetgevers op Europees en nationaal vlak zetten de aanval in tegen alles wat met tabak te maken heeft.
Catherine, dochter van Karel en latere opvolgster, voelt nattigheid …
“Het was in de jaren 80 van vorige eeuw duidelijk dat de overheid zich omwille van de volksgezondheid aan het klaarstomen was om het tabaksverbruik zoveel mogelijk te beperken. Wat mij betreft terecht wanneer het om het sigarettenverbruik gaat. Jammer echter dat de wetgever alle tabaksverbruik over dezelfde kam scheerde (en nog scheert),” merkt de huidige zaakvoerster op.
“Geen probleem dus wat betreft sigaretten omdat hier een link kan gelegd worden met verslaving. Maar dit geldt volgens mij en veel collega’s niet voor andere tabakswaren. De profielen van sigarenrokers en van sigarettenrokers verschillen daarvoor te veel van mekaar. Sigarettenrook inhalleren is een (verkeerde) gewoonte, sigaren roken daarentegen is genieten van speciale momenten.”
Met andere woorden, het roken van sigaren, en ook van pijpen, verdient op zijn minst een minder repressieve aanpak door de wetgevers.
Hoe dan ook, door deze ontwikkelingen hadden Karel Windels en vooral dochter Catherine voldoende redenen om op zoek te gaan naar nieuwe uitbreidingsmogelijkheden voor de zaak.
Stak rond de milleniumwissel het idee van assortimentsverbreding in de breedte al de kop op?
“Eerlijk gezegd … neen!” corrigeert Catherine ons vermoeden. “Pakweg 25 jaar geleden draaide de rookwarenomzet immers vrij goed en onze etalage was nog altijd mooi gevuld met onze huismerken en andere tabaksexclusiviteiten. De beslissing die we in 2003 genomen hebben om naast rookwaren ook een assortiment sterke dranken aan te bieden is er eigenlijk eerder toevallig gekomen,”.
2003! De derde grote mijlpaal in de Windels kronieken!
Catherine gaat verder met haar verhaal.
“Meer en meer kregen we de vraag van onze sigarenklanten of wij ook sterke dranken verkochten. De connectie tussen een prima sigaar en een glaasje whisky of cognac vinden we ook vandaag nog in de consumptiesfeer van beide producten.
Bewust genieten van een ambachtelijk product … de raaklijn tussen een sigaar en een pijp enerzijds en een “borrel” anderzijds.
M.a.w. het werd van langsom duidelijker dat onze sigarenklant ook een potentiële koper is van alcoholische dranken in het algemeen.
Wanneer in 2003 de vermaarde Mechelse wijn- en likeurhandel ‘Den Breckpot’ haar deuren sloot was het moment aangebroken om ons te verdiepen in spirits.”
Eigenlijk zette Catherine in 2003 een stap in een voor haar onbekende wereld. Al haar voorouders en voorgangers zweerden immers bij een quasi 100% tabaksassortiment.
“Wegens de beperkte markt- en productkennis wat betreft sterke dranken, besloten we om ‘iets’ te proberen met hooguit een zestal spirits: vijf whisky’s en een cognac. De reactie van onze sigarenklanten bleek bijzonder enthousiast en veelbelovend,” stelt Catherine tevreden vast.
Ergo, de eerstvolgende jaren worden besteed aan studie van alles wat er bewoog op de spiritsmarkt.
Er moest niet alleen kennis gemaakt worden met de producten maar ook met de leveranciers/ distilleerderijen.
“Een nieuwe wereld ging voor mij open!” vertelt Catherine enthousiast verder. “Dat ik met open armen ben ontvangen in en door de productie- huizen waarvan de flessen nu onze winkelschabben vullen, is daar zeker niet vreemd aan.”
Het ging de laatste 20 jaar razendsnel wat betreft het aanbod van Huis Windels.
Vooral whisky wordt een referentie-artikel voor Catherine en haar medewerkers.
Met als blinkende kers op de taart de verkiezing van Huis Windels tot beste ‘Belgische whiskyshop van 2020’!
Betekent de succesvolle introductie van sterke dranken een garantie voor een nieuwe succesperiode in de Windels-annalen?
Catherine Windels is van nature een nuchtere ondernemer:
“Eerst en vooral is onze spiritspilaar onmisbaar geworden om Huis Windels te dragen. Toch niet vergeten dat ook onze sigaren-verkoop vandaag nog altijd de helft van onze omzet uitmaakt. Maar, zoals ik zelf al zei in het begin van ons gesprek, de problematiek rond de sigarettenverkoop heeft mij doen inzien dat het omzetcijfer niet ‘persé’ de belangrijkste indicator is voor succesvol ondernemen.
Een grote affiniteit met de producten die in en op onze winkelschabben staan is minstens even belangrijk, evenals het vertrouwen in de naaste medewerkers en een loyale band met de leveranciers van zowel tabakswaren als spirits.
En heel veel respect voor de klant en zijn wensen."
Haast naadloos verschuift het gesprek met Catherine Windels in de richting ‘toekomst’.
Staat er een zesde Windels-generatie klaar?
Gaat de tabakssector overleven?
Komen alcoholische dranken ook in het vizier van wetgevers die na de ‘war on tobacco’ overschakelen naar een ‘war on alcohol’?
“Om te beginnen met de laatste vraag, een ‘déjà vu’-ervaring met strenge reglementeringen inzake verkoop, promotie en verbruik van alcoholische producten kan sneller dan verwacht realiteit worden,” vreest Catherine.
“Maar anderzijds zegt mijn buikgevoel dat genieten van een met liefde en zorg gerolde sigaar niet zomaar gaat verdwijnen. Hetzelfde geldt voor het bewust consumeren van een glas ambachtelijk gestookte whisky.
Dat kwaliteit de bovenhand neemt over kwantiteit, is een vaststelling waarvoor de wereld van de ambacht alles behalve rouwig is”.
En wat met de opvolging, Catherine?
“De kinderen vertonen op dat gebied wat ik verbale interesse zou noemen. M.a.w. ze tonen geen onverschilligheid maar hebben voor zichzelf nog niet uitgemaakt of een of meerdere van hen het roer van het Windels-schip gaan overnemen. Maar wie weet volgen ze nog het voorbeeld van hun moeder. Die is er ook ‘stoemelings’ aan begonnen toen ze destijds even zonder werk zat en een handje ging toesteken in het atelier.
En zie me hier nu zitten, bijna 25 jaar later met jouw recorder onder mijn neus!”
Foto’s: Windels, Mechelen en Culishopping
